Tổng quan về Kẽm

TÁC DỤNG DƯỢC LÝ

Kẽm (Zn) là nguyên tố vi lượng dồi dào đứng thứ hai ở người, tuy nhiên nó không thể dự trữ trong cơ thể, do đó cần bổ sung qua chế độ ăn uống thường xuyên. Nhiều nghiên cứu đã giải thích vai trò sinh lý và sinh bệnh học của kẽm đối với sức khỏe của nam giới và tiềm năng của nó trong sinh sản, chất lượng tinh trùng và thụ tinh. Các nghiên cứu cho thấy Zn chứa nhiều đặc tính độc đáo ở người, đặc biệt là nam giới. Tính chất chống oxy hóa là một trong số đó. Ngoài ra, mức độ oxy phản ứng tăng trong tinh dịch của những người đàn ông cả vô sinh và hút thuốc ảnh hưởng đến hàm lượng Zn trong tinh dịch dẫn đến chất lượng tinh trùng cũng có thể bị ảnh hưởng.

Kẽm như một chất cân bằng nội tiết tố giúp các hormone như testosterone, tuyến tiền liệt, sức khỏe tình dục và chức năng như một tác nhân kháng khuẩn trong hệ tiết niệu nam giới. Thiếu Zn cản trở sự sinh tinh trùng và là một lý do cho sự bất thường của tinh trùng và có ảnh hưởng tiêu cực đến nồng độ testosterone huyết thanh. Dựa trên những phát hiện này, Zn rất cần thiết cho khả năng sinh sản của nam giới. Nó có thể được coi là một chất đánh dấu với nhiều tiềm năng trong phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị vô sinh nam.

Vai trò của Zn đối với sức khỏe    

Cơ thể con người chứa 2-3 gram (2000-3000 miligram) Zn và gần 90% được tìm thấy trong cơ và xương. Các cơ quan lân cận bao gồm tuyến tiền liệt, gan, đường tiêu hóa;  thận, da, phổi, tuyến thượng thận, não, tim, mắt và tụy cũng chứa lượng nhỏ của Zn. Có nhiều lý do mà Zn rất quan trọng đối với sức khỏe của nam giới. Kẽm giúp hỗ trợ tăng cường chức năng miễn dịch, đảm bảo tăng trưởng tế bào khỏe mạnh, có vai trò giữ gìn sức khỏe tuyến tiền liệt, sức khỏe tình dục và nồng độ hormone testosterone là ví dụ điển hình. Các nhà khoa học đã chứng minh Kẽm đóng một vai trò quan trọng trong chức năng sinh sản (14, 17).

Hosseinzadeh Colager et al. báo cáo về mức độ Zn trong tinh dịch của những nam giới có chức năng sinh sản khỏe mạnh là cao hơn đáng kể so với các bệnh nhân vô sinh.  Mức Zn ở nam giới có khả năng sinh sản là 14,08 ±  2,01 và trong nhóm vô sinh là 10,32 ± 2,98   (mg/100 ml) (6).

Thiếu hụt Zn có mối liên quan với việc giảm trọng lượng tinh hoàn, giảm trọng lượng tinh hoàn, suy sinh dục, rối loạn chức năng tuyến sinh dục, phát triển không đầy đủ đặc tính giới tính thứ cấp ở người, co rút của ống dẫn tinh, không sinh tinh, tăng trưởng tuyến sinh dục nam và suy sinh dục (8). Và vì vậy, có nhiều báo cáo cho vai trò sinh lý của Zn ở người, bao gồm vai trò của nó trong đối với chức năng sinh dục và một số chức năng enzyme, phương pháp điều trị một số bệnh, và chức năng apoptosis (gây chết tế bào theo chương trình) và hệ thống miễn dịch.

1. Vai trò của Zn đối với chức năng miễn dịch

Zn chứa nhiều vai trò trong hệ thống miễn dịch (Bảng 1).  Các tế bào hệ thống miễn dịch, bạch cầu trung tính, đại thực bào và tế bào tiêu diệt tự nhiên cần Zn cho sự tăng trưởng bình thường. Thiếu hụt của Zn ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển và chức năng của các tế bào lympho T và B, thực bào, tế bào tiêu diệt nội bào và sản xuất các cytokine. Zn có vai trò trong hầu hết các vấn đề miễn dịch và do đó, thiếu Zn có thể ảnh hưởng đến sự suy yếu của hệ thống miễn dịch và hệ thống sinh sản.  Zn cần thiết trong các cơ chế khác nhau, bao gồm cả sao chép DNA, sao chép RNA, tăng sinh, biệt hóa và hoạt hóa trên các tế bào miễn dịch trong nhiều cơ quan của cơ thể (9, 10, 19). Miễn dịch bẩm sinh cũng như các bộ phận đặc hiệu của hệ thống miễn dịch cũng bị ảnh hưởng bởi Zn.

Bảng 1. Những ảnh hưởng chính của thiếu kẽm đối với hệ thống miễn dịch ^*

^* Kết luận từ các nghiên cứu trước đây (14 – 16, 20, 21).

2. Vai trò của Zn trong hệ thống sinh sản nam

2.1. Zn trong tinh hoàn

Zn tồn tại ở trong tinh hoàn động vật có xương sống ở mức độ cao tương đương với gan   và thận. Hơn nữa, có một số báo cáo nhất định đề cập Zn có thể làm giảm chấn thương tinh hoàn do căng thẳng bởi các yếu tố như kim loại nặng, florua và nhiệt (22). Zn cần thiết trong tinh hoàn trong thời gian đầu quá trình sinh tinh và có thể đóng một vai trò kiểm soát chính trong quá trình sinh sản của tinh trùng (23). Chủ yếu, Zn tham gia trong tế bào mầm và nồng độ của nó trong tinh hoàn tăng trong quá trình sinh tinh. Đó là lý do tại sao sự thiếu hụt Zn cản trở sự sinh tinh trùng và là lý do dẫn đếntinh trùng bất thường (5).

2.2. Zn và nội tiết tố nam

Các nhà nghiên cứu cho ​​rằng Zn là cần thiết cho hoạt động bình thường của trục dưới đồi-tuyến yên-tuyến sinh dục. Do vai trò quan trọng của Zn đối với khả năng sinh sản của nam giới, điều tối quan trọng là phải nhận ra rằng sự biến đổi của chức năng sinh lý nam giới nhạy cảm nhất với sự suy giảm Zn. Một đánh giá về các sự thay đổi đó trong các trường hợp lâm sàng thiếu Zn có thể sẽ đẩy nhanh quá trình điều trị. Zn ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới theo nhiều cách khác nhau. Nồng độ Zn thấp có ảnh hưởng tiêu cực đến nồng độ testosterone trong huyết thanh (24).

Hormon tuyến giáp có một số vai trò quan trọng trong cơ thể bao gồm trao đổi chất, phát triển và thậm chí cả nhiệt độ cơ thể. Zn giúp cơ thể duy trì chức năng tuyến giáp thích hợp bằng cách sản xuất hormone trong não gọi là hormone giải phóng thyroid. Bất cứ khi nào hàm lượng Zn trong cơ thể nam giới thấp, họ có thể không sản xuất đủ các hormone này. Điều đó cũng có thể ảnh hưởng đến mức độ testosterone (4). Một nghiên cứu lâm sàng chỉ ra rằng những nam giới trưởng thành không bổ sung Zn cho thấy sự rối loạn tổng hợp testosterone trong tế bào Leydig, vì Zn có vai trò chính trong enzyme 5α reductase  cần thiết để chuyển đổi testosterone thành dạng hoạt động sinh học, 5α dihydro testosterone (25). Zn ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, ham muốn tình dục và sức khỏe tình dục lâu dài của nam giới. Một cuộc điều tra về ảnh hưởng của Zn đối với nồng độ hormone testosterone cho thấy rằng bổ sung Zn làm tăng sản xuất testosterone (4). Zn tinh dịch được coi là một chỉ số của chức năng tuyến tiền liệt. Một nghiên cứu khác cho thấy Zn và albumin được tiết ra từ tuyến tiền liệt tạo thành một phức hợp bao phủ tinh trùng và do đó bảo vệ các tế bào (24).

Zn nằm chủ yếu trong các tế bào Leydig, tinh bào bậc II (type B spermatogonia) và tiền tinh trùng. Zn là điều kiện thiết yếu cho việc sản xuất và bài tiết testosterone từ các tế bào Leydig. Zn trong tinh dịch người dường như đóng một vai trò quan trọng trong sinh lý của tinh trùng. Mặt khác, có bằng chứng đáng chú ý rằng thiếu Zn gây ra suy tinh hoàn nguyên phát, làm giảm chức năng của thụ thể hormon luteinizing, làm giảm tổng hợp steroid và tổn thương tế bào Leydig do stress oxy hóa (26).

2.3. Zn và tuyến tiền liệt

Tuyến tiền liệt so với các mô và dịch cơ thể khác có nồng độ Zn cao. Trên thực tế, Zn là một dấu hiệu của chức năng tuyến tiền liệt. Các vai trò khác của nó là điều hòa các chức năng của tinh trùng, đóng vai trò là đồng yếu tố (co-factor) cho hầu hết các phản ứng enzyme và giúp bảo tồn khả năng vận động của tinh trùng (17). Zn tạo phức hợp với citrate hoặc liên kết với glycoprotein của túi tinh trùng được bài tiết từ tuyến tiền liệt chứng minh rằng liệu pháp Zn sinh học có tác động tích cực đến khả năng vận động của tinh trùng và sử dụng bổ sung Zn sinh học là một phương pháp hiệu quả để điều trị vô sinh. nam giới bị viêm tuyến tiền liệt mãn tính (17).

2.4. Hoạt tính kháng khuẩn

Các hạt nano kẽm oxyd có tác dụng diệt khuẩn đối với cả vi khuẩn gram dương và gram âm và cũng có hiệu quả đối với các bào tử chịu được nhiệt độ cao và áp suất cao (28,29). Zn tuyến tiền liệt có thể có hoạt tính kháng khuẩn vì trichomonas vagis dễ bị tiêu diệt ở nồng độ Zn trong dịch tuyến tiền liệt của những người đàn ông khỏe mạnh (24). Hơn nữa, Zn có hoạt tính kháng khuẩn và các đặc tính chống peroxid hóa lipid, do đó duy trì sự ổn định màng tinh trùng và bảo vệ tinh hoàn chống lại sự thay đổi thoái hóa (12).

2.5. Vai trò của Zn đối với chất lượng và chức năng của tinh trùng

Bằng chứng cho thấy Zn tinh dịch có vai trò quan trọng trong các chức năng sinh lý của tinh trùng và mức độ giảm của nó dẫn đến chất lượng tinh dịch thấp và cơ hội thụ tinh thấp (6).

2.5.1. Chức năng tinh trùng

Zn được biết là rất cần thiết cho sự trưởng thành và khởi phát chức năng sinh dục. Zn đóng một vai trò trong tính toàn vẹn biểu mô, cho thấy Zn rất cần thiết cho việc duy trì cơ quan sinh sản (6). Hơn nữa, nó có vai trò quan trọng trong việc ổn định màng tế bào và nhiễm sắc thể hạt nhân của tinh trùng trong tinh dịch. Nồng độ Zn trong tinh dịch người cao hơn so với các mô khác (30). Zn đã được chứng minh là rất quan trọng cho sự sinh tinh trùng. Nó đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển tinh hoàn và chức năng sinh lý của tinh trùng (6). Zn chứa nhiều vai trò khác nhau trong các giai đoạn sinh tinh trùng (Bảng 2). Ví dụ, trong sự khởi đầu của sự sinh tinh trùng, Zn rất quan trọng trong việc tham gia các hoạt động của ribonuclease có hoạt tính cao trong quá trình nguyên phân của tinh nguyên bào và giảm phân của tinh bào. Trong quá trình sinh tinh, tinh trùng có được đuôi và khả năng vận động với phần giữa phát triển kết nối khoang đầu với đuôi. Quá trình trưởng thành vật lý này xảy ra trong ống dẫn tinh. Sự trưởng thành và lưu trữ tinh trùng xảy ra trong mào tinh hoàn. Vào cuối quá trình sinh tinh, Zn tập trung cao ở đuôi của tinh trùng trưởng thành và liên quan đến sự di chuyển của tinh trùng (30).

Bảng 2: Vai trò của Zn trong các giai đoạn khác nhau của quá trình sinh tinh

2.5.2. Chất lượng tinh trùng

Liều siêu dinh dưỡng của Zn, Co và Se đã được sử dụng để tăng cường sản xuất tinh trùng di động với màng nguyên vẹn (38). Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng bổ sung Zn bằng đường uống giúp cải thiện khả năng vận động của tinh trùng ở những người đàn ông chức năng sinh lý suy giảm có tinh trùng yếu và / hoặc mật độ tinh trùng thấp (24). Mối tương quan nghịch giữa Zn huyết tương tinh dịch và khả năng sống của tinh trùng là một dấu hiệu tốt về tầm quan trọng của Zn trong quá trình sinh tinh trùng (39). Điều này có thể được làm rõ bởi vai trò cần thiết của Zn trong chuyển hóa protein và tổng hợp axit nucleic. Sự thay đổi Zn huyết tương tinh dịch dẫn đến thay đổi số lượng, độ linh hoạt, khả năng sống, độ pH và độ nhớt. Huyết tương tinh dịch Zn-T (Zn mỗi lần xuất tinh) là dấu hiệu tốt hơn để đánh giá mối quan hệ giữa Zn và chất lượng tinh dịch (40). Mức Zn tinh dịch thấp có liên quan đến khả năng sinh sản giảm. Hơn nữa, người ta đã chỉ ra rằng những người đàn ông mật độ tinh trùng thấp có số lượng tinh trùng <20 triệu tế bào trên một mililit có nồng độ Zn trong huyết tương thấp hơn so với những người đàn ông bình thường. Akinloye và cộng sự cho thấy mức Zn thấp trong các tế bào là yếu tố góp phần làm giảm quá trình sinh tinh và testosterone tế bào thấp ở nam giới Nigeria vô sinh (39). Có nhiều bằng chứng cho thấy Zn tinh dịch của con người có vai trò quan trọng trong các chức năng tinh trùng sinh lý và mức độ Zn giảm dẫn đến chất lượng tinh trùng thấp và giảm cơ hội thụ tinh. Một số tác giả đã báo cáo rằng nồng độ Zn cao có tương quan với các thông số tinh trùng được tăng cường, bao gồm số lượng tinh trùng, khả năng vận động và hình thái bình thường (11, 12, 42). Zhao và Xiong quan sát thấy hàm lượng Zn thấp hơn trong huyết tương tinh dịch của các đối tượng vô sinh và mối quan hệ giữa việc sản xuất tinh trùng kém và khả năng di chuyển của tinh trùng kém (44). Hosseinzadeh Colgar et al. cho thấy, Zn tinh dịch có mối tương quan dương đáng kể với số lượng tinh trùng và hình thái bình thường ở nam giới vô sinh và hiếm muộn (6). Chia et al. tìm thấy nồng độ Zn trong huyết tương có liên quan trực tiếp đến mật độ tinh trùng, có thể đóng góp hiệu quả tích cực lên sự sinh tinh trùng (11) Henkel et al. đã chỉ ra tác dụng của Zn đối với khả năng vận động của tinh trùng, khẳng định vai trò của Zn (46). Fuse et al. quan sát thấy mối tương quan tích cực giữa mức Zn và khả năng vận động của tinh trùng. Hussain và cộng sự. báo cáo một mức độ thấp đáng kể của nồng độ Zn trong huyết tương ở nam giới mật độ tinh trùng thấp và tinh trùng yếu. Liệu pháp Zn cải thiện chất lượng tinh trùng với sự gia tăng mật độ tinh trùng, khả năng vận động tiến triển và cải thiện khả năng thụ thai và mang thai. Zn đóng vai trò quan trọng trong hoạt động ổn định màng và chống oxy hóa và duy trì khả năng tồn tại của tinh trùng bằng cách ức chế DNase (37, 46).

Tài liệu tham khảo

1. Khosronezhad N, Hosseinzadeh Colagar A, Mortazavi SM. The Nsun7 (A11337) deletion mutation, causes reduction of its protein rate and associated with sperm motility defect in infertile men. J Assist Reprod Genet. 2015;32(5):807-15.
2. Yuyan L, Junqing W, Wei Y, Weijin Z, Ersheng G. Are serum zinc and copper levels related to semen quality? Fertil Steril. 2008;89(4):1008-11.
3. Khan MS, Zaman S, Sajjad M, Shoaib M, Gilani G. Assessment of the level of trace element zinc in seminal plasma of males and evaluation of its role in male infertility. Int J Appl Basic Med Res. 2011;1 (2):93-6.
4. Yan M, Hardin K, Ho E. Differential response to zinc-induced apoptosis in benign prostate hyperplasia and prostate cancer cells. J Nutr Biochem. 2010; 21(8):687-94.
5. Yamaguchi S, Miura C, Kikuchi K, Celino FT, Agusa T, Tanabe S, et al. Zinc is an essential trace element for spermatogenesis. Proc Natl Acad Sci USA.
   2009;106(26):10859-64.
6. Colagar AH, Marzony ET, Chaichi MJ. Zinc levels in seminal plasma are associated with sperm quality in fertile and infertile men. Nutr Res. 2009;29(2):82-8.
7. Swain PS, Rao SB, Rajendran D, Dominic G, Selvaraju S. Nano zinc, an alternative to conventional zinc as animal feed supplement: A review. Anim Nutr.
   2016;2(3):134-41.
8. Prasad AS. Discovery of human zinc deficiency: its impact on human health and disease. Advances in Nutrition. Adv Nutr. 2013;4(2):176-90.
9. Zhao CY, Tan SX, Xiao XY, Qiu XS, Pan JQ, Tang ZX. Effects of dietary zinc oxide nanoparticles on growth performance and antioxidative status in broilers. Biol Trace Elem Res. 2014;160(3):361-7.
10. Parashuramulu S, Nagalakshmi D, Rao DS, Kumar MK, Swain P. Effect of Zinc supplementation on antioxidant status and immune response in buffalo
    calves. Anim Nutr Feed Technol. 2015;15(2):179-88.
11. Chia SE, Ong CN, Chua LH, Ho LM, Tay SK. Comparison of zinc concentrations in blood and seminal plasma and the various sperm parameters between fertile and infertile men. J Androl. 2000; 21(1):53-7.
12. Eggert-Kruse W, Zwick EM, Batschulat K, Rohr G, Armbruster FP, Petzoldt D, et al. Are zinc levels in seminal plasma associated with seminal leukocytes and other determinants of semen quality? Fertil Steril. 2002;77(2):260-9.
13. García-Contreras A, De Loera Y, García-Artiga C, Palomo A, Guevara JA, Herrera-Haro J, et al. Elevated dietary intake of Zn-methionate is associated with increased sperm DNA fragmentation in the boar. Reprod Toxicol. 2011;31(4):570-3.
14. Plum LM, Rink L, Haase H. The essential toxin: impact of zinc on human health. Int J Environ Res Public Health. 2010;7(4):1342-65.
15. Sauer AK, Hagmeyer S, Grabrucker AM. Zinc Deficiency. In: Erkekoglu P, Kocel-Gumusel B, editors. Nutritional deficiency. Rijeka: InTech Open Science; 2016: p. 23-46.
16. Wani AL, Parveen N, Ansari MO, Ahmad MF, Jameel S, Shadab G. Zinc: An element of extensive medical importance. Curr Med Res Pract. 2017;7 (3):90-8.
17. Wong WY, Flik G, Groenen PM, Swinkels DW, Thomas CM, Copius-Peereboom JH, et al. The impact of calcium, magnesium, zinc, and copper in blood and seminal plasma on semen parameters in men. Reprod Toxicol. 2001;15(2):131-6.
18. Hambidge M. Human zinc deficiency. J Nutr. 2000; 130(5):1344S-49S.
19. Frederickson CJ, Koh JY, Bush AI. The neurobiology of zinc in health and disease. Nat Rev Neurosci. 2005;6(6):449-62.
20. Rink L, Gabriel P. Zinc and the immune system. Proc Nutr Soc. 2000;59(4):541-52.
21. Haase H, Rink L. The immune system and the impact of zinc during aging. Immun Ageing. 2009;6:9.
22. Boran C, Ozkan KU. The effect of zinc therapy on damaged testis in pre-pubertal rats. Pediatr Surg Int. 2004;20(6):444-8.
23. Elgazar V, Razanov V, Stoltenberg M, Hershfinkel M, Huleihel M, Nitzan YB, et al. Zinc-regulating proteins, ZnT-1, and metallothionein I/II are present in different cell populations in the mouse testis. J Histochem Cytochem. 2005;53(7):905-12.
24. Hunt CD, Johnson PE, Herbel J, Mullen LK. Effects of dietary zinc depletion on seminal volume and zinc loss, serum testosterone concentrations, and sperm morphology in young men. Am J Clin Nutr. 1992;56(1):148-57.
25. Ali H, Ahmed M, Baig M, Ali M. Relationship of zinc concentrations in blood and seminal plasma with various semen parameters in infertile subjects. Pak J Med Sci. 2007;23(1):111-4.
26. Croxford TP, McCormick NH, Kelleher SL. Moderate zinc deficiency reduces testicular Zip6 and Zip10 abundance and impairs spermatogenesis in
    mice. J Nutr. 2011;141(3):359-65.
27. Deng CH, Zheng B, She SF. [A clinical study of biological zinc for the treatment of male infertility with chronic prostatitis]. Zhonghua Nan Ke Xue. 2005;11(2):127-9. Chinese.
28. Albert A. Selective toxicity: the physico-chemical basis of therapy. 6th ed. Netherlands: Springer; 2012. 368 p.
29. Vijayalakshmi K, Sivaraj D. Enhanced antibacterial activity of Cr doped ZnO nanorods synthesized using microwave processing. RSC Adv. 2015;5 (84):68461-9.
30. Cheah Y, Yang W. Functions of essential nutrition for high quality spermatogenesis. Adv Biosci Biotechnol. 2011;2(4):182.
31. Foresta C, Garolla A, Cosci I, Menegazzo M, Ferigo M, Gandin V, et al. Role of zinc trafficking in male fertility: from germ to sperm. Hum Reprod. 2014;29(6):1134-45.
32. Roy B, Baghel RPS, Mohanty TK, Mondal G. Zinc and male reproduction in domestic animals: A review. Indian J Anim Nutr. 2013;30(4):339-50.
33. Oliva A, Dotta A, Multigner L. Pentoxifylline and antioxidants improve sperm quality in male patients with varicocele. Fertil Steril. 2009;91(4 Suppl):1536-9.
34. Merrells KJ, Blewett H, Jamieson JA, Taylor CG, Suh M. Relationship between abnormal sperm morphology induced by dietary zinc deficiency and lipid composition in testes of growing rats. Br J Nutr. 2009;102(2):226-32.
35. Fathi E, Farhzadi R. Survey on impact of trace elements (Cu, Se AND Zn) on veterinary and human mesenchymal stem cells. Rom J Biochem. 2015;52
    (1):67-77.
36. Ghasemzadeh-Hasankolai M, Batavani R, Eslaminejad MB, Sedighi-Gilani M. Effect of zinc ions on differentiation of bone marrow-derived mesenchymal stem cells to male germ cells and some germ cell-specific gene expression in rams. Biol Trace Elem Res. 2012;150(1-3):137-46.
37. Omu A, Al-Azemi MK, Kehinde EO, Anim JT, Oriowo MA, Mathew TC. Indications of the mechanisms involved in improved sperm parameters by zinc therapy. Med Princ Pract. 2008;17(2):108-16.
38. Kendall NR, McMullen S, Green A, Rodway RG. The effect of a zinc, cobalt and selenium soluble glass bolus on trace element status and semen quality of ram lambs. Anim Reprod Sci. 2000;62 (4):277-83.
39. Akinloye O, Abbiyesuku FM, Oguntibeju OO, Arowojolu AO, Truter EJ. The impact of blood and seminal plasma zinc and copper concentrations on spermogram and hormonal changes in infertile Nigerian men. Reprod Biol. 2011;11(2):83-98.
40. Dissanayake D, Wijesinghe P, Ratnasooriya W, Wimalasena S. Relationship between seminal plasma zinc and semen quality in a subfertile population. J Hum Reprod Sci. 2010;3(3):124-8.
41. Carpino A, Siciliano L, Petroni M, De Stefano C, Aquila S, Ando S, et al. Low seminal zinc bound to high molecular weight proteins in asthenozoospermic patients: evidence of increased sperm zinc content in oligoasthenozoospermic patients. Hum Reprod. 1998;13(1):111-4.
42. Mankad M, Sathawara N, Doshi H, Saiyed H, Kumar S. Seminal plasma zinc concentration and α- glucosidase activity with respect to semen quality. Biol Trace Elem Res. 2006;110(2):97-106.
43. Danscher G, Hammen R, Fjerdingstad E, Rebbe H. Zinc content of human ejaculate and the motility of sperm cells. Int J Androl. 1978;1(1-6):576-81.
44. Zhao R, Xiong CL. [Zinc content analysis in serum, seminal plasma and spermatozoa of asthenozoospermic and oligoasthenozoospermic patients]. Zhonghua Nan Ke Xue. 2005;11(9):680-2. Chinese.
45. Lin YC, Chang TC, Tseng YJ, Lin YL, Huang FJ, Kung FT, et al. Seminal plasma zinc levels and sperm motion characteristics in infertile samples. Chang Gung Med J. 2000;23(5):260-6.
46. Henkel R, Bittner J, Weber R, Hüther F, Miska W. Relevance of zinc in human sperm flagella and its relation to motility. Fertil Steril. 1999;71(6):1138-43.